ما سیاست انرژی نداریم و چیزی جز پذیرش همه شروط دیکته شده از سوی روسیه باقی نمانده است

گفتگوی Lragir.am “واهه داوتیان” کارشناس امنیت انرژی است

آقای داوتیان، کمیسیون تنظیم مقررات خدمات عمومی بر اساس درخواست شرکت «گازپروم ارمنستان» تصمیم به افزایش تعرفه گاز گرفت. به خصوص، این شرکت پیشنهاد داد قیمت گاز مشترک 135.6 درام تعیین شود، اما کمیسیون تصمیم گرفت تعرفه اقشار آسیب پذیر را بدون تغییر باقی بگذارد و تعرفه گاز سایرین با 4.7 درام افزایش به 143.7 درام رسید. پیامد این تصمیم چیست، چه تحولاتی در حال وقوع است؟

این نتیجه مستقیم شکست سیاست انرژی در ارمنستان است. علاوه بر اینکه قیمت 135.6 درام برای مصرف کننده معمولی 143.7 درام شد، به مصرف کننده-کسب و کار بزرگ هم اشاره کنیم. اعداد در اینجا کاملا گویای هستند، به عنوان مثال، برای مصرف کنندگان بزرگ، یعنی برای مصرف کنندگان بیش از 10 هزار متر مکعب گاز، افزایش در هر 1000 متر مکعب 10 دلار خواهد بود. یعنی اگر قبلا این مصرف کنندگان 255.9 دلار می پرداختند، اکنون 265.8 دلار می پردازند. مایلم تاکید کنم که بزرگترین مصرف کننده نیروگاه های حرارتی یعنی تاسیسات تولید برق هستند که حدود 40 درصد از برق تولیدی RA را تامین می کنند. و این امر منجر به افزایش تعرفه برق برای سومین بار در آینده نزدیک خواهد شد.

به عبارتی آیا در آینده نزدیک می توان دوباره تعرفه برق افزایش پیدا کرد؟

بله، زیرا فراموش نکنیم که افزایش تعرفه ها از اول فوریه 2021، اولاً مشروط به افزایش حدود 6 درصدی تعرفه گاز در نیم سال قبل بوده است. یعنی امروز ما چنین وضعیتی داریم. و با در نظر گرفتن عوامل منفی فراوانی که در سیستم وجود دارد، فکر می کنم در آینده نزدیک بحث افزایش تعرفه برق مورد توجه قرار گیرد.

موضوع مهم دیگر این است که در اینجا باید شرکت های فرآوری و گلخانه ها را مشخص کرد. در اینجا قیمت گاز 10 دلار افزایش می یابد و به 233.9 دلار در هر 1000 متر مکعب می رسد که منجر به موج نسبتاً جدی افزایش قیمت خواهد شد. ما برای آن سابقه داریم، بیایید فرآیندهایی را که یک سال پیش اتفاق افتاد را به یاد بیاوریم.

در مورد جمعیت ناامن، بله تعرفه 100 درام برای هر مترمکعب در اینجا حفظ می شود اما در صورت مصرف تا 600 مترمکعب در سال. در صورت مصرف بیشتر همان 143.7 درام اعمال می شود. به عبارت دیگر، ما در مورد افزایش نسبتاً جدی برای همه بخش ها صحبت می کنیم. چرا من این را شکست سیاست انرژی می دانم؟ به عبارت دیگر، این برای مهار تعرفه کافی نیست. یکی از خطرات احتمالی که می‌خواهم به آن اشاره کنم، استفاده از استاندارد کالری است که از اول آوریل در مرز مؤثر خواهد بود. با توجه به اینکه ما گاز طبیعی با کالری بالاتری را وارد کرده ایم که اخیراً همیشه اعلام شده است، در اینجا “بار خاصی روی قیمت های مرزی خواهیم داشت”. و همه اینها در شرایطی رخ می دهد که ماه هاست مسئولان از به اصطلاح مذاکرات گازی خبر می دهند. این نتیجه مستقیم مذاکرات گازی است. و این به من اجازه می دهد تا یک بار دیگر بگویم که به معنای کلاسیک، مذاکره گازی وجود ندارد، فقط ارتباط یک طرفه وجود دارد. پیش فرض مذاکرات گاز این است که طرف های مذاکره باید خطوط قرمز خود را مشخص کرده و درباره آن مذاکرات را آغاز کنند. در این صورت، طرف ارمنی چاره ای جز پذیرش تمامی شروط دیکته شده از سوی طرف روسیه ندارد.

شرکت “گازپروم ارمنستان” بر اساس اصل زیر عمل می کند ، تعرفه نسبتاً بالایی را ارائه می دهد ، با درک این موضوع ، کمیسیون تنظیم مقررات خدمات عمومی کاهش خاصی را انجام خواهد داد. در نتیجه، آنها تعرفه ای را دریافت می کنند که به آنها اجازه می دهد تا کم و بیش از عملکرد ایمن خود برای سال معین اطمینان حاصل کنند.

دولت ارمنستان در این شرایط چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟

برای قدم برداشتن خیلی دیر است، زیرا وقتی صحبت از مذاکره می‌شود، در 2-3 سال گذشته نباید بر سر قیمت‌ها یا تعرفه‌ها مذاکره می‌کردیم، بلکه ابتدا باید درباره بازنگری برخی از نکات معروف سال 2013 صحبت می‌کردیم. قراردادهای گازی اول از همه، ما در مورد “پاشنه آشیل” این قراردادها صحبت می کنیم، یعنی نرخ سود داخلی شرکت “گازپروم ارمنستان” که 9 درصد است که برای یک اقتصاد با گاز کاملاً متوسط، یک شاخص کاملاً بالا است. مصرف مثل ارمنستان به عبارت دیگر ابتدا باید با بررسی مدل کسب و کار گازپروم ارمنستان شروع کنیم. ثانیاً برای اینکه ارمنستان بتواند در این زمینه مذاکره کند، لازم است بند دیگری از آن قراردادها بررسی شود که طبق آن دولت ارمنستان فقط یک عضو در هیئت مدیره گازپروم ارمنستان دارد اما بدون حق رای. . این باید ویرایش می شد. این سوالات هرگز از طرف ارمنستان پرسیده نشده است، به خصوص اخیراً، در نتیجه ما فقط باید سیاست قیمت گذاری استفاده شده توسط اپراتور حمل و نقل گاز را بر اساس ملاحظات تجاری خود بپذیریم که کاملاً طبیعی است.

اساس همه اینها علاوه بر سودآوری، مشکل واحد پنجم “نیروگاه هرازدان” است. قبلاً به این موضوع اشاره کردیم که این امر با ساخت سومین خط فشار قوی برق ایران و ارمنستان ارتباط مستقیم دارد که امروزه عملاً با شکست مواجه شده است. این پروژه باید در سال 2019 ارسال می شد، مهلت ها به امروز موکول می شوند. آنها اعلام کردند که در پایان سال 2021 به بهره برداری خواهند رسید، اما در دسامبر 2021 آنها 2023-2024 را اعلام کردند. و ادامه بهره برداری از تاسیسات بزرگی مانند واحد پنجم نیروگاه برق هرازدان متعلق به “گازپروم ارمنستان” بدون صادرات پایدار غیرممکن است. و در نتیجه، شرکت بدهی انباشته شده است، قادر به مدرن سازی شی نیست. در نتیجه، دولت ارمنستان آن بار جبرانی را بر عهده می گیرد. دوم، این بار جبرانی توسط جمعیت جمهوری ارمنستان و کل اقتصاد، با پرداخت تعرفه های بالاتر، متحمل می شود. همه اینها ثابت می کند که ما مانند گذشته و امروز سیاست انرژی نداریم.

آیا تحریم های اعمال شده بر اقتصاد روسیه به هیچ وجه بر مذاکرات گاز تاثیر خواهد گذاشت؟

من فکر نمی کنم این می تواند تاثیری داشته باشد. هیچ شوک جدی خاصی در بازار انرژی جهان وجود ندارد. تعدادی از کشورهای بزرگ غربی بر این فرض هستند که تحریم ها تحریم هستند، اما واردات منابع انرژی ضروری است. و همین دیروز کاخ سفید آمریکا اعلام کرد که مجوزهای ویژه ای را برای واردات نفت به خصوص سنگین از روسیه صادر خواهد کرد. با توجه به اینکه ایالات متحده دیگر نفت سنگین از ونزوئلا وارد نمی کند، روسیه موقعیت بسیار جدی را برای خود در اینجا تضمین کرده است و دومین تامین کننده پس از کانادا است. ما می بینیم که چگونه مصرف گاز طبیعی در بازار جهانی همچنان به رشد خود ادامه می دهد، به ویژه در روزهای اول جنگ، دیدیم که چگونه اروپا واردات گاز طبیعی را افزایش داد و متوجه شد که در آینده ممکن است افزایش قیمت ها وجود داشته باشد. گاز طبیعی روسیه، به ویژه امروز، بیشتر به ویژه به بازارهای آسیایی هدایت می شود. به عبارت دیگر، نمی توانم بگویم که تحریم ها منجر به فروپاشی بخش انرژی روسیه می شود و کشورهای واردکننده گاز طبیعی از جمله ارمنستان می توانند از آن بهره ببرند. برعکس، قیمت گاز در حال افزایش است و واردکنندگان بالقوه در حال افزایش ذخایر خود هستند.